موافقت­نامه پاریس مانعی بر سر توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه

به گزارش گروه خبری پرتال تجارت و به نقل از فارس،درباره تداوم گرمایش جهانی و علت تغییر اقلیم در کره زمین، کارشناسان اقلیم شناسی نظر واحدی ندارند. باید توجه داشت که گرمایش جهانی در حال حاضر منجر به تغییر اقلیم نشده است. در مورد اقلیم ایران نیز باید بیان داشت که اقلیم کشور تغییر نکرده امّا عناصر اقلیمی (مانند دما، بارش، رطوبت و امثال آن) در مناطق مختلفی از ایران در حال تجربه­ دگرگونی‌هایی است که عمدتا این دگرگونی‌­ها نوسانات دوره‌ای یا چرخه‌ای هستند و نمی­‌توان آنها را به عنوان تغییرات اقلیم دسته بندی کرد.

درباره توافقنامه پاریس نیز باید به چند نکته اساسی توجه کرد: نخست اینکه بزرگ‌ترین کشورهای تولید کننده گازهای گلخانه‌ای، کشورهای غربی و توسعه یافته هستند که کل اطلاعات موجود از گرمایش جهانی و تغییر احتمالی اقلیم برگرفته از منابع کشورهای مذکور است. بطور مثال مغزه‌­های یخی[1] عمدتا توسط روس‌ها و میزان گازهای گلخانه‌ای موجود در اتمسفر توسط آمریکائی‌­ها سنجش و اندازه‌گیری شده و به صورت اطلاعات پردازش شده در اختیار سایر محققین دنیا قرار داده شده است. باید توجه داشت که کشورهای اصلی تولیدکننده گازهای گلخانه‌­ای به شدت به نقش گازهای گلخانه‌­ای به ویژه ­دی­‌اکسیدکربن به عنوان عامل عمده­ گرمایش جهانی تأکید می­‌کنند. و از آن­جا که منبع عمده انتشار CO2 صنایع وابسته به نفت و گاز است در این رابطه سئوالی مهم به ذهن متبادر می­گردد که آیا کشورهایی که فاقد منابع نفت و گاز هستند، هدف تعطیلی صنایع مورد بحث در سایر کشورها را در سر می­‌پرورانند؟ این در حالی است که طیف زیادی از دانشمندان و کارشناسان حوزه اقلیم و حوزه‌های مرتبط، با نقش CO2 در گرمایش چندان موافق نیستند.

نکته دوم: بخش عمده انباشت گازهای گلخانه‌ای توسط کشورهای صنعتی از عصر صنعتی شدن به تدریج وارد جو و بنابر نظریه تایید نشده‌ای موجب گرمایش جهانی شده است. در حالی که کشورهای در حال توسعه به تازگی راه توسعه اقتصادی و بهره گیری از صنایع سود آور را در پیش گرفته اند، سهم ناچیزی از گرمایش را داشته‌اند. در واقع کشورهای قدرتمند از طریق معاهدات بین المللی در صدد کاستن از میزان رشد اقتصادی و صنعتی کشورهای دیگر هستند.

نکته سوم: با وجود اینکه تمام ابزار سنجش و اندازه‌گیری گازهای گلخانه‌ای تولید شده در اختیار معدود کشورهای قدرتمند است، میزان پایبندی کشورها نسبت به توافق‌ها را چگونه می‌توان راستی آزمایی کرد؟ و آیا می توان مطمئن بود که به مانند مسئله هسته‌ای برای کشورهایی چون ایران، مشکل تراشی نشود؟

نکته چهارم: گازهای گلخانه‌ای به عنوان واکنش[2] مثبت با گرم‌تر کردن زمین موجب عدم تعادل سیستم اقلیمی زمین شده و در صورت استمرار در آینده، ممکن است اقلیم کره زمین را تغییر دهند، اما واکنش­‌های طبیعی منفی مانند فوران‌های آتشفشانی و طوفان‌های گرد و خاک و هواویزها [3] هم خلاف گازهای گلخانه‌ای عمل کرده و موجب سرد شدن جو زمین را فراهم می‌آورند یا حداقل از روند سریع گرم شدن زمین جلوگیری می کنند. سوال اصلی اینجاست، چرا به نقش واکنش‌­های منفی مانند پسخورندهای مثبت اهمیت داده نمی شود؟ و آیا این عدم توجه به شکل عامدانه مورد غفلت واقع شده است یا خیر؟

با این تفاسیر اگر نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای برای مقابله با گرمایش یا تغییر اقلیم زمین است، عدالت حکم می‌کند که ابتدا کشورهای صنعتی به شدت میزان تولید گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند و اگر این کاهش تاثیر چشمگیری بر توقف گرمایش گلخانه‌ای جهان داشت و امیدی برای کنترل گرمایش و اطمینان برای عدم تغییر اقلیم کره زمین ایجاد کرد، در آن صورت سایر کشورهای جهان به تدریج راه کشورهای صنعتی را  به شرط انتقال تکنولوژی و صنایع سبز بپیمایند.

نکته پنجم: اینکه آلودگی هوای تهران بر اثر آلاینده های محلی متحرک و کارخانجات انجام می گیرد نه گازهای گلخانه‌ای و بنابراین عمل به توافق پاریس هیچ تاثیری بر کاهش آلودگی هوای تهران نخواهد گذاشت.

دکتر یوسف قوی‌دل - دانشیار دانشگاه تربیت مدرس و اقلیم شناس

 

[1] استوانه­‌های یخ حفرشده از یخچال­‌های طبیعی و صفحات یخ قطبی

[2] بازخورد- پسخوراند(Feedback)