افزایش ۱۰ درصدی وابستگی بودجه به نفت

به گزارش گروه خبری پرتال تجارت و به نقل ازمهر ،دولت یازدهم در حالی هفه گذشته لایجه بودجه۹۶ را تقدیم مجلس کرد که در همان بدو بررسی نظرات متفاوتی از سوی کارشناسان اقتصادی و اهالی بهارستان به بخش های مختلف آن بیان شد تا بودجه ۹۶ جنجالی ترین لایحه عمر دولت یازدهم لقب بگیرد بودجه ای که در آن وابستگی به نفت از ۲۵ درصد به ۳۵درصد افزایش یافته و این درحالی است که در برنامه ششم توسعه این میزان وابستگی می بایست بین ۲۵تا ۲۰درصد محدود می شد.

نفت اما تنها نقطه تاریک لایحه نیست، بسیاری معتقدند که دولت در تنظیم لایحه بودجه بسیار عجله کرده و این سرعت عمل باعث شده تا بخش های عمده و مهمی از بودجه۹۶ مانند سهم عمرانی، چشم انداز برنامه ششم توسعه، انطباق با سندهای بالادستی، وابستگی به نفت، میزان نرخ رشد و تورم و بیکاری و ... یا مغفول بمانند و یا به واقعیت سازگار نباشند.

در نظر گرفتن نرخ تورم۷.۸درصد و رشد اقتصادی هفت درصد در لایحه بودجه ۹۶

این ویژگی های لایحه بودجه۹۶ اما کار را به جایی رساند که برخی نمایندگان مجلس آن را نه لایحه، بلکه مجموعه ای از پیشنهادات دانستند و حتی پا را فراتر نهاده و معتقدند مجلس راسا باید دست به کار اصلاح بودجه شود این امر اما با واکنش های متفاوتی از سوی محافل اقتصادی و سیاسی بهارستان و دولت و همچنین اصحاب رسانه از طیف های مختلف قرار گرفت تا آنکه حتی کار به مشورت گرفتن از رهبر معظم انقلاب اسلامی رسید و در نهایت ایشان پیشنهاد پس گرفتن لایحه بودجه توسط دولت و رفع نواقص آن را مطرح کردند و در عین حال مجلس را به رفع مشکلات این لایحه توصیه فرمودند.

با همه کش و قوس های بودجه و روزها و ساعت های مدیدی که کمیسیون هایی مثل کمیسیون تلفیق و اقتصادی، این لایحه امروز در دست بررسی مسئولان در هر دو قوه مجریه و مقننه است و باید در نهایت به انتظار حصول نتیجه ماند اما ناگفته نماند که این لایحه نقاط قوتی نیز دارد که برای مثال در نظر گرفتن نرخ تورم۷.۸درصد و رشد اقتصادی هفت درصد در زمره این موارد هستند اما باید دید دولت در پایان عمر خود و یا یکسال دیگر در چنین روزهایی(درصورت پیروزی در انتخابات) در دفاع از لایحه بودجه ۹۶چه چیزهایی برای گفتن دارد.

برای بررسی بیشتر مسائل جاری مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه۹۶ با سید حسن حسینی شاهرودی دبیر اول کمیسیون اقتصادی و نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشستیم.

*روحانی این بار هم خیلی زود لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد شما این لایحه را چگونه می بینید؟

رئیس جمهوری در مهلت مقرر بودجه را تقدیم کردند اما این لایحه با توجه به پیچیدگی‌های خاص خود نیازمند بررسی است و باید با منابع توسعه، بودجه سال‌های قبل، برنامه توسعه و چشم انداز مقایسه شده تا ببینیم ارتباط این بودجه با سیاست های بالادستی چه خواهد بود به همین خاطر نمی توان در فرصت کم درباره کلیات بودجه اظهار نظر کرد چرا که هنوز دولت در کمیسیون اقتصادی حضور نیافته و مسائل و توجیهات ویژه این امر را نیز مطرح نکرده و تنها در سطح رسانه ای برخی مسئولان درخصوص بودجه نویسی حضور یافته و اظهار نظر کرده اند که بسیار کلی است.

برنامه بودجه باید منتصب به برنامه باشد و ما امروز در درون برنامه ششم هستیم که یک‌سال از آن گذشته است و هنوز تصویب نشده و بعضا شاهدیم که دولت نیز می گوید این برنامه نیست بلکه احکام و مجوزهایی است که باید دریافت کرده و بر اساس آن برنامه ششم توسعه را تدوین کنیم پس بودجه ما نمی تواند منتصب بر برنامه باشد.

نکته دوم این است که برنامه می بایست به اسناد بالادستی و سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب که در مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به آن پرداخته می شود، منتصب باشد که آن نیز به چشم انداز ۱۴۰۴وابسته است، در نهایت باید گفت مجلس درباره لایحه بودجه حرف های زیادی برای گفتن داشت و مشاهده می شود که زمان زیادی از ارائه لایحه می گذرد و هنوز ما نتوانسته ایم برنامه را جمع کنیم.

سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب اسلامی در مقوله برجام که ۸۰ماده است، در برنامه به ۳۵ماده تبدیل می شود یعنی نه تنها گسترش پیدا نمی کند بلکه محدود نیز می شود.

*پس باید گفت ایراد کار کجاست؟

ما امروز نگاهمان به افق توسعه نیست و به چشم انداز نیز اصلا نگاهی نمی کنیم چرا که برنامه پنج ساله باید به چشم انداز منتصب شود و برنامه سالانه می بایست به برنامه پنج ساله منتصب شود که این امر را نیز ما متاسفانه مشاهده نمی کنیم.

مغایرت های بسیاری در بودجه ای که دولت ارائه داده با لایحه ای که در برنامه ششم وجود داشته مشاهده می شود هرچند ما برنامه را برنامه نمی بینیم و آن را به جمع پیشنهاداتی می بینیم که دولت ارائه داده و ۲۹۰ نفر از نمایندگان در ۱۳کمیسیون صدها پیشنهاد را ارائه کرده و خلاصه آن امروز آن چیزی است که در دست کمیسیون تلفیق قرار دارد و در نهایت نمی توان به جمع پیشنهادات، واژه برنامه جامع پنج ساله اطلاق کرد تا جایی که خود مسئولان دولتی هم قائل به این موضوع بودند که لایحه را پس بگیرند، با این وضعیت و برنامه شاید نتوانیم جلو برویم و در آینده باید پاسخگوی مجلس نیز باشیم.

*پس چرا تا کنون مجلس واکنشی نشان نداده است؟

به نظر من این آرامش قبل از طوفان است اگر این وضعیت باشد در بحث بودجه این اختلافات مانند گلوله برفی است که از دامنه کوهی به پائین می آید و در نهایت می تواند به بهمن بدل شود امروز اگر ما تنها جلوی پایمان را نگاه کنیم بسیار خوشحال هستیم که تردد و مسیری را طی می کنیم اما اگر چشم انداز را نگاه کنیم می توانیم دریابیم که بسیار عقب هستیم و حتی بعضا مسیر را به انحراف رفته ایم، اینها در کشور توجه نمی شود و باید دوردست ها را نگاه کرد.

افق دید ما نباید عمر چهارساله دولت باشد، من بدنه کارشناسی دولت را به خصوص در حوزه برنامه و بودجه بسیار قوی می بینم و زیر مجموعه بسیار قوی از افراد با تجربه و این انتظار از دولت بوده و هست که به این نکته توجه کنند، بنده قائل به این نیستیم که مجلس برنامه بنویسد و یا بودجه را بنویسد کار مجلس تنها تصویب و ممیزی بودجه است مجلس باید بودجه را با چشم انداز تمیز دهد و با چشم انداز، اسناد بالادستی و... مقایسه کند اما امروز بیش از ۷۰درصد برنامه تغییر کرده و طبیعتا بودجه نیز همین شکل را خواهد داشت.

*مجلس چه موضع گیری را درباره لایجه بودجه می تواند صورت دهد؟

صحبت های زیادی با دولت شده که برنامه بسیار مشکل دار است و حتی رهبر معظم انقلاب نیز در مشورتی که از ایشان شد توصیه کردند که دولت لایحه را پس گرفته و تکمیل کند و اگر این کار را نکرد، مجلس آن را تکمیل کند این بدان معنا است که اولویت دوم،  تکمیل لایجه بودجه توسط مجلس است.

امروز ما نمی گوئیم که این برنامه اصلا قابل استفاده نیست اما مجلس حداقل برخی حدود و محدودیت ها و راهکارهایی را برای دولت در نظر می گیرد که دولت تام الاختیار در این بخش نباشد امروز مجلس محورهایی را به دولت می دهد و برخی جاهای دیگر تکالیفی را از آن طلب می کند حال این دولت یا دولت های بعدی این کارها را عمل خواهند کرد یا خیر، این نقدی است که طولانی محسوب می شود.

*در بودجه مشاهده می کنیم که رشد تورم ۷.۸درصد و رشد اقتصادی ۷ درصد عنوان شده، نظر شما دراین باره چیست؟

ادعای بسیار بزرگی است و اگر محقق بشود بسیار مطلوب و عالی قلمداد می شود امروز دولت در هر سه شاخص حوزه بیکاری، تورم و رشد اقتصادی آنطوری که در لایحه برنامه ششم نیز وجود دارد میانگین رشد را هشت درصد دیده است اما ما باید اساس لایحه را ببینیم، پیوست هایش را بررسی کنیم و ببینیم که تطبیق پیدا می کند و خروجی آن آیا این شاخص ها خواهد شد یاخیر، اما خوشحالیم که این شاخص را ارائه کرده اند و باید در پایان دوره و سال۹۶پاسخگو باشند که آیا به این نقطه رسیده ایم یا خیر هرچند متاسفانه بحث آمار در کشور ما داستان غریبی است یعنی هرکس از ظنّ خود تفسیر و تحلیل می کند.

برای مثال در حوزه بیکاری برخی می گویند کسی که شاغل باشد و زیر خط فقر نباشد بیکار نیست، عده ای می گویند کسی که حداقل معیشت خود را تعیین کند بیکار نیست، عده ای نیز می گویند باید در طول یک ماه ۲۵روز شاغل باشد، عده ای دیگر می گویند کسی که دو ساعت در هفته شاغل باشد بیکار نیست لذا بعضا آمارها بر این اساس بسته می شود لذا نباید روی نرخ مانور داد مگر اینکه نرخی بین المللی باشد که همه روی آن توافق داشته باشند.

*نقطه ضعف اصلی بودجه را چه می بینید؟

درباره بودجه اما باید گفت نقاط قوت و ضعفی دارد، خود بودجه مشکلی که همیشه داشته این است که همیشه بودجه جاری بر عمرانی غلبه می کرده است، بعضا این نسبت ۶۵ به ۳۵ بوده و یا برخی موارد ۷۰ تا ۳۰ اما در سال جاری این رقم به بالاترین میزان خود رسیده در حالی که در سال جاری بودجه به ۸۶درصد جاری و ۱۴درصد عمرانی رسیده است و من حتی توجیهی دارم که همین ۱۴درصد نیز محقق نخواهد شد شاید کمتر از ۱۰ تا پنج درصد محقق می شود.

ما یک بودجه کلان به نام جاری و عمرانی داریم و یک بودجه شرکت های دولتی داریم که در مجموع یکهزار و ۱۰۰میلیارد تومان است دراین باره نیز باید گفت این رقم ۷۰ درصد بودجه شرکت های دولتی و موسسات انتفاعی دولتی مانند بانک ها است و ۳۰درصد بودجه جاری است هیمین جا می توان دریافت که دولت نتوانسته بدنه خود را سبک و تصدی گری را کاهش دهد و حجم خودش را کوچک کند.

در ۳۰ درصد هزینه های جاری خود دولت نیز باید گفت ۸۶درصد به حقوق و مزایا و هزینه های جاری می رسد و این بدان معنا است که ما ۸۶تومان هزینه می کنیم برای اینکه ۱۴تومان در حوزه عمرانی احصاء کنیم اما این اتفاق هم نخواهد افتاد ما در سال جاری نیز مشاهده کرده ایم که این اعتبارات رشد داشته اند امروز در اعتبارات جاری ۱۰درصد رشد را داشته ایم و در حوزه عمرانی ۲۶درصد افزایش را مشاهده می کنیم اما بخشی از این ۲۶درصد معوقات گذشته پیمانکاران و مطالبات است لذا درصدی از آن محقق نخواهد شد و در نهایت درصد بسیار کمی از آن خواهد ماند امروز که در سال۹۵ هستیم و ۵۷هزار میلیارد اعتبار عمرانی امسال بوده حدود ۱۴هزار میلیارد تخیصی پیدا کرده که از این رقم نیز چهار هزار میلیارد تومان نقد و ۱۰هزار میلیارد تومان اوراق قرضه ای بوده که دولت به بانکها و یا مردم بدهکار است که باید در آینده پرداخت کند پس علنا چهار هزار میلیارد تومان اعتبار عمرانی که کمتر از ۱۰درصد تخصیص است در سال جاری باقی می ماند.

*و پیش بینی شما برای آینده؟

در سال آتی نیز ما وضعیتی بهتر از این نخواهیم داشت امروز نمی توانیم چشم انداز روشنی را در بخش عمران داشته باشیم هرچند گشایش هایی را در بحث نفت و ... داشته ایم اما ما قرار بود از حوزه نفت فاصله بگیریم بنا بود وابستگی بودجه مان به نفت در حداقل ممکن باشد اما در سال جاری این وابستگی ۲۵درصد است و در سال ۹۶ به ۳۵درصد می رسد که این مغایرت با برنامه توسعه است.